Verhalen en weetjes over een oud ambacht. Voor je spreekbeurt, of gewoon omdat je er meer over wenst te weten!
Glas-in-lood voor kids
Geschiedenis
Terug naar de Romeinen!
Vroeger kon men geen grote stukken glas maken, zoals de ramen in jouw huis. Het lukte mensen alleen maar om kleine stukjes glas te maken. Die kleine stukjes glas werden in een houten lijst gezet, zo werd het een raam voor in de muur. Daardoor kreeg men ineens licht van buiten in huis!
Vele jaren later (in de Middeleeuwen)
Lukte het wel om grotere stukken en vooral ook meer stukken glas te maken. In die tijd zijn ook vele grote gebouwen als kerken en grote (heren)huizen gebouwd. Al die ramen die daar toen in werden geplaatst, hadden glas-in-lood. Het was toen ook mogelijk om gekleurd glas te maken. Glas krijgt kleur, doordat je er andere grondstoffen in doet. En zo kon men ook ineens afbeeldingen maken met glas-in-lood in vele kleuren. Een betoverend effect!
Hoe glas wordt gemaakt
Glas-in-lood heet zo omdat het glas letterlijk tussen het lood zit.
Glas kun je niet zomaar maken, daar zijn veel grondstoffen voor nodig én een hele-hele-hele warme oven!
Een hele warme oven (waar je geen broodjes in kunt bakken)
Van zand – soda – kalk wordt glas gemaakt. Door hier een mengsel van te maken en het heel erg warm te maken (2300 graden Celsius ongeveer) smelten alle grondstoffen en ontstaat er een vloeibaar geheel. Dit wordt ook wel ‘vloeibaar glas’ genoemd.
Gekleurd glas (denk aan groen glas – rood glas of geel glas) wordt gemaakt door andere grondstoffen erin te verwerken. Om rood glas te maken heb je bijvoorbeeld goudkorrels nodig. Dat is ook meteen de duurste kleur glas om te kopen!
Van het glas worden grote glasplaten gemaakt, die kunnen versneden worden tot kleinere stukken voor glas-in-lood.
Leuke weetjes
Hoe heet iemand die glas-in-lood maakt? Kun je op glas schilderen? Het antwoord op deze vragen lees je hieronder!
Oudste glas
De oudste vondsten van glas zijn glasparels. Die zijn bijna 7000 jaar oud. Het zal niet zo zijn dat de mens die heeft gemaakt, die zijn door de natuur toevallig ontstaan.
Glas op de maan
Door de raket ‘Apollo-14’ zijn stukjes maan meegenomen naar de aarde. In die stukjes (monsters) maan is ook glas gevonden. Het is niet hetzelfde glas als op de aarde, het heet namelijk ‘lavaglas’ en is niet zo transparant als het glas in jouw ramen. Wel is het lichtdoorlatend.
Storm in een glas water
Een bekend spreekwoord is ‘storm in een glas water’. Mensen zeggen dat wel eens als er veel gedoe is over iets, wat eigenlijk niet zo erg is.
Afbeeldingen in glas-in-lood
In kerken zie je veel glas-in-lood ramen met afbeeldingen. Die afbeeldingen zijn bijna altijd bijbelse verhalen. Vroeger konden maar weinig mensen lezen, door de glas-in-lood ramen konden ze tóch de verhalen zien van de Bijbel.
Schilderen op glas
Het is mogelijk om te schilderen op glas, dat noemt men: brandschilderingen. Met speciale poeder en water kun je op glas schilderen, dat glas wordt dan in een oven gelegd waar het ongeveer 640 graden Celsius gaat worden. Het glas wordt een beetje zacht en de poeder kan erin branden. De schildering kun je dan niet meer van het glas afkrijgen en zit er echt in gebrand.
Leerling & meester
Iemand die werkt met glasobjecten – glas-in-lood, wordt ook wel glazenier genoemd. Vroeger had elk dorp/stad een eigen ‘glazeniersgilde’. Dat is een groep mensen die goed met glas kunnen werken. Het vak werd doorgegeven van meester op leerling.
Hoe wordt glas-in-lood gemaakt?
Glas-in-lood wordt in een glasatelier gemaakt. Een atelier is een mooi woord voor 'plek waar spullen gemaakt worden'.
Gereedschap
Om glas-in-lood te maken heb je naast glas en lood ook gereedschap nodig. Op de foto zie je verschillende soorten gereedschap:
- loodmes
- loodopenhaler
- hamer
- spijkers
Met het loodmes kun je lood snijden, dat voelt een beetje alsof je kaas aan het snijden bent.
Met de loodopenhaler kun je lood recht maken als het krom is. Op de filmpjes verderop op deze site zie je dat beter.
De hamer is bijzonder, die heeft twee kanten. Met de lichtgekleurde kant kun je spijkers slaan, met de zwarte kant kun je tegen glas slaan. Die kant is dus wat zachter.
Lood
Lood is blauw-grijskleurig en is een zwaar metaal. Het is erg zacht en makkelijk buigzaam. Omdat je lood kunt hergebruiken is het in Nederland toegestaan om lood te gebruiken.
Het meeste lood dat wordt gebruikt voor glas-in-lood heet: H-lood. Dat heet zo omdat het de vorm heeft van de letter H. Op de foto's hieronder zie je verschillende soorten lood.
Soorten lood
Op de foto zie je verschillende soorten lood, als je goed kijkt naar het lood zie je er letters in. Zie jij de letters: C, U en H?
Het lood heet dan ook: C-lood / U-lood / H-lood.
